भरतस्य शपथाः (द्वितीयः भागः)

भरतस्य शपथाः (द्वितीयः भागः)

भरतस्य शपथाः (द्वितीयः भागः)।
वाल्मीकीये रामायणे भरतः श्रीरामस्य वनगमने तस्य लेशमात्रोऽपि प्रयत्नः नास्ति इति माता कौसल्यां प्रति विश्वास्यति । तदा भरतः सौगन्धरूपेण बहूनि अकर्तव्यानि पातकानि च वदति यथा — यस्य कारणाद् आर्यः श्रीरामः वनं गतः सः एतत्पापफलं प्राप्नोति, पूर्वभागतः अग्रे वयं पश्यामः।

भव्य आत्ममोह — संज्ञानात्मक असंगति

भव्य आत्ममोह — संज्ञानात्मक असंगति

भव्य आत्ममोह की पराकाष्ठा होने पर व्यक्ति अपनी दुर्बलता का आत्मावलोकन करने के स्थान पर दूसरों पर दोषारोपण करते हैं तथा दूसरों के दोषों को ढूँढने में लग जाते हैं। कुछ व्यक्तियों का तो नित-प्रतिदिन ही ऐसा करना मुख्य कार्य हो जाता है। संचार क्रांति के माध्यमों में भी यह तो नित्य ही देखने को मिलता है।

Black-breasted Weaver बंगाल बया। चित्र सर्वाधिकार: आजाद सिंह, © Ajad Singh, समदा झील, पण्डितपुर, अयोध्या-224188, उत्तर प्रदेश, January 02, 2021

Black-breasted Weaver बंगाल बया

रोचक तथ्य यह है कि नर के द्वारा नीड़ निर्माण ही प्रजनन और युगल हेतु किया जाता है। इनमें नर बहु पत्नीक (polygynous)होता है। इसलिए जैसे ही किसी एक नीड़ में मादा अण्डे देती है। नर अन्य नवीन नीड़ निर्माण में संलग्न होता जाता है।